Książka: Słowniczek

Wykaz najważniejszych nazw oraz skrótów

ABSU – ros. awtomaticzieskaja bortowaja sistiema uprawlienija – automatyczny pilot, urządzenie zaprojektowane i zbudowane przez Rosjan; rodzaj prostego komputera z różnymi modułami. Służy przede wszystkim do stabilizacji lotu. Ma dwa niezależne kanały: podłużny (dół-góra) i poprzeczny (zwany też bocznym, czyli lewo-prawo).

ASKIL, BAMSO, BERIS, RUDKA, OGALI, BIEŁYJ – punkty nawigacyjne wytyczające 10 kwietnia 2010 roku trasę lotu Tu-154M oraz Iła-76. APM – potężne reflektory mocowane na samochodach, używane na lotniskach wojskowych. Ułatwiają lądowanie w nocy oraz w dzień, w trudnych warunkach meteo.

ARK – ros. awtomaticzeskij radiokompas – radiokompas. Urządzenie w kokpicie wskazujące pilotowi kierunek (magnetyczny), na przykład do radiolatarni NDB.

AT – ros. awtomat tiagi – automat ciągu, urządzenie utrzymujące prędkość ustaloną przez pilota. Barometryczny wysokościomierz – urządzenie pozwalające na oszacowanie wysokości, na jakiej znajduje się samolot, poprzez pomiar ciśnienia atmosferycznego i porównanie go z ciśnieniem na poziomie odniesienia, którym w zastosowaniach lotniczych jest bądź średnie ciśnienie na poziomie morza (QNH), bądź rzeczywiste, chwilowe ciśnienie na poziomie lotniska (QFE).

BRL – bliższa (znajdująca się bliżej początku pasa) radiolatarnia prowadząca (NDB).

BSKP – ros. bliżnij startowyj komandnyj punkt – bliższy startowy punkt dowodzenia. Wieża kontroli lotów w pobliżu wschodniego progu pasa lotniska Siewiernyj; w niej 10 kwietnia 2010 roku znajdowali się Nikołaj Krasnokucki, Paweł Plusnin i Wiktor Ryżenko.

CVR – ang. Cockpit Voice Recorder. Zob. MARS-BM.

CRM – ang. Crew Resource Management – dosł. zarządzanie zasobami załogi. Tu: ćwiczenia doskonalące metody współpracy załogi w kokpicie, zwłaszcza sposób komunikowania się jej członków i koordynację ich działań.

DRL – dalsza (znajdująca się dalej od progu pasa) radiolatarnia prowadząca (NDB).

DSKP – ros. dalnyj startowyj komandnyj punkt – dalszy startowy punkt dowodzenia. Druga wieża kontroli lotów, znajdująca się w pobliżu zachodniego krańca pasa. W niej 10 kwietnia 2010 roku znajdował się pomocnik kontrolera lotów.

FDR – ang. Flight Data Recoder. Zob. MSRP.

FL – ang. Flight Level – poziom lotu. Wysokość względem uśrednionego poziomu morza podawana w setkach stóp (na przykład FL 49 = 4900 stóp).

FMS – ang. Flight Management System – komputerowy system zarządzania lotem. W samolocie Tu-154M nr 101 w jego skład wchodziły m.in. dwa komputery UNS-1D, TAWS oraz TCAS.

HEAD – status lotu wykonywanego podczas misji oficjalnej, nadawany, jeśli na pokładzie polskiego samolotu znajdują się m.in.: Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, Marszałek Sejmu czy Marszałek Senatu.

ILS – ang. Instrument Landing System – instalowany na lotniskach radiowy system nawigacyjny wspomagający lądowanie. Umożliwia podejście w złych warunkach atmosferycznych, przy ograniczonej widzialności.

KORSAŻ – kryptonim (radiowy) lotniska Smoleńsk Siewiernyj (to słowo w języku rosyjskim nie oznacza korsarza ani pirata, a część damskiej garderoby – półgorset ze stanikiem; z fr. corsage).

LOGIKA – kryptonim Centrum Operacyjnego w Moskwie.

MAK – ros. Mieżdugosudarstwiennyj Awiacjonnyj Komitet – Międzypaństwowy Komitet Lotniczy Federacji Rosyjskiej. MARS-BM – pokładowy rejestrator rozmów (tzw. czarna skrzynka), nagrywający rozmowy załogi w kabinie pilotów, korespondencję prowadzoną przez radio oraz inne dźwięki słyszane w kokpicie.

MSRP – ros. magnitnaja sistiema registracji paramietrow – pokładowy system rejestracji danych (tzw. czarna skrzynka), zapisujący dane (parametry) z urządzeń pokładowych.

NDB – ang. Non-Directional Beacon – radiolatarnia bezkierunkowa. Jej sygnał, odczytywany na wskaźniku ARK, pomaga pilotom ustawić samolot tak, aby leciał w kierunku pasa w jego osi.

QFE – międzynarodowy skrót oznaczający ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (ang. Field Elevation).

QNH – międzynarodowy skrót oznaczający ciśnienie standardowe, tj. średnie ciśnienie atmosferyczne na poziomie morza (ang. No Height).

PNP – pilotażowo nawigacyjny przyrząd – rosyjskie urządzenie nawigacyjne; rodzaj prostego komputera z lat 70. lub 80. XX wieku.

RL-2006 – Regulamin lotów lotnictwa Sił Zbrojnych RP (RL-2006); wyd. drugie ze zmianami, z 11 grudnia 2008 roku.

RSP + OSP – w Polsce nazywany RSL + NDB – system radionawigacyjny wspomagający lądowanie, dzisiaj już mało popularny i rzadko stosowany, obecny m.in. na lotnisku Smoleńsk Siewiernyj. W jego skład wchodzi radiolokacyjny system lądowania (na Siewiernym jest to radar RSP-6M2) oraz dwie radiolatarnie prowadzące NDB.

RW – radiowysokościomierz – urządzenie mierzące wysokość, na jakiej znajduje się samolot, za pomocą sygnału radarowego odbijanego od terenu znajdującego się bezpośrednio pod nim.

TAWS – ang. Terrain Awareness and Warning System – urządzenie ostrzegające załogę przed niebezpiecznym zbliżaniem się do ziemi lub przeszkód znajdujących się na torze lotu.

TCAS – ang. Traffic Alert and Collision Avoidance System – urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie kolizji z innymi samolotami, które są wyposażone w odpowiednie nadajniki (transpondery).

UNS-1D – ang. Universal Navigation System – pokładowy komputer nawigacyjny produkcji firmy Universal Avionics System Corporation (USA). Został zamontowany na pokładzie Tu-154M nr 101 oraz 102 za zgodą biura konstrukcyjnego Tupolewa. Komputer UNS-1D można połączyć z ABSU i używać do prowadzenia samolotu po zaprogramowanej trasie przelotu.

UWD – ros. uprawlienie wozdusznym dwiżeniem – Główne Centrum Kierowania Ruchem Lotniczym w Moskwie.

XUBS – kod literowy lotniska Smoleńsk Siewiernyj.